Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa

logo Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na ul. Z. Krasińskiego

Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa  to jedna z najstarszych istniejących spółdzielni mieszkaniowych w Warszawie. Została utworzona 11 grudnia 1921 z inicjatywy działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej oraz działaczy Związku Rewizyjnego Spółdzielni Robotniczych. Znajduje się na Żoliborzu w trójkącie ulic Słowackiego, Krasińskiego i Popiełuszki (dawniej Stołecznej).

zabudowa WSM na ul Suzina, na lewo blok mieszkaniowy, na prawo Kotłownia

Członkiem założycielem spółdzielni był m. in. Bolesław Bierut. Krótko można powiedzieć, że WSM założyli lewicowi działacze społeczni, stąd pojawia się określenie Czerwony Żoliborz. Pod koniec 1925, odbyła się uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod pierwszy dom spółdzielczy przy pl. Wilsona (dziś już nieistniejący, zniszczony podczas Powstania Warszawskiego w 1944). Pierwsze mieszkania oddano lokatorom w styczniu 1927. W 1938 roku w zasobach WSM znajdowało się 24 budynki które zamieszkiwało 5.396 osób.



kino Tęcza - współcześnie nieczynne



Oprócz mieszkań twórcy spółdzielni dbali o rozwój instytucji społecznych. Na terenie WSM istniał od 1928, Dom Społeczny, mieszczący m.in. przedszkole, bursę dla młodych robotników. Dom Społeczny był też miejscem gdzie działało Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Lokatorów WSM "Szklane Domy". Na terenie I kolonii WSM funkcjonowała szkoła powszechna i gimnazjum koedukacyjne. Na V kolonii na ulicy Suzina, powstał w kwietniu 1933 Teatr im. Stefana Żeromskiego. 0d 1934 w tej samej sali funkcjonowało kino "Tęcza".

tablica o wybuchu powstania przy kotłowni na Suzina

W Kotłowni WSM (róg ul. Suzina i Próchnika) rzekomo rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 powstanie warszawskie o godz. 13.30 (oficjalnie w Warszawie dopiero o 17.00). Żołnierze wziąwszy broń z magazynu przy ul. Suzina natknęli się na patrol niemiecki, doszło do wymiany ognia. Tak mówi oficjalna tablica w rzeczywistości pierwsze strzały padły kilkaset metrów dalej na Krasińskiego. Natomiast na Suzina znajdował się skład amunicji, który wykryli później Niemcy i zaatakowali powstańców.

widok na budynek kotłowni WSM

Budynki spółdzielni zostały zniszczone w dużym stopniu w trakcie powstania lub po powstaniu.

Już w lipcu 1946, w WSM wmurowano kamień węgielny pod budowę pierwszego nowego budynku mieszkalnego w powojennej Warszawie. Prawdziwy rozwój spółdzielni nastąpił po 1956 r.