Brama Straceń

Brama Straceń

stoki cytadeli - dziś symboliczny cmentarz

Brama Straceń nosiła najpierw nazwę Wrót Iwanowskich (na pamiątkę carskiego namiestnika w popowstaniowej Warszawie - księcia Iwana Paskiewicza) i zdobił ją ogromny, dwugłowy orzeł rosyjski. Tuż przed nią znajduje się symboliczny cmentarz więźniów Cytadeli, których egzekucje odbywały się w tym miejscu. Wśród 137 kamiennych krzyży ustawiono też kilka żydowskich macew. Przez Bramę Straceń wyprowadzano skazańców na stok od strony Wisły. Miejscem pamięci brama stała się w latach międzywojennych. Na filarach zawisły wówczas tablice z nazwiskami straconych patriotów, a przed wejściem stanęły armaty. Po wojnie, we wczesnych latach 50., bramę przekształcono w mauzoleum polskich rewolucjonistów i działaczy komunistycznych. Od tyłu dobudowano półokrągły mur, tworząc ciasny placyk z gazowym zniczem na środku.

Droga Skazańców

wyjście z dziedzińca X pawilonu

armaty rosyjskie wzdłuż ul. Skazańców

droga Skazańców

boczne wyjście z cytadeli

Od budynku X pawilonu biegnie wybrukowana kamieniami droga śmierci. Po tych kocich łbach prowadzono więźniów na śmierć. Dlatego tę ulicę nazwano Skazańców. W pobliżu X Pawilonu widzimy trzy rosyjskie armaty z 1836 r. Takiej broni wojska carskie używały aż do wybuchu pierwszej wojny światowej. Boczną furtką w Bramie Straceń przechodzono na stok, na egzekucje.  

X Pawilon Cytadeli

widok na X Pawilon i "kibitkę"

w pawilonie znajduje się ekspozycja poświęcona warunkom wieziennym

martyrologię Polaków na Syberii w epoce zaborów, ukazuje kolekcja prac malarza - sybiraka Aleksandra Sochaczewskiego, także więźnia X Pawilonu.

X Pawilon to miejsce, gdzie władze rosyjskie przetrzymywały więźniów. Na dziedzińcu budynku stoi kibitka do przewożenia więźniów. Nie jest to jednak oryginał, ale przebudowany wóz, którym wożono chleb z piekarni. Czarnymi kibitkami o maleńkich okienkach wywożono zesłańców na Sybir.

Budynek mieszczący dziś muzeum X pawilonu powstał jeszcze w czasach Królestwa Polskiego i mieścił magazyny rosyjskich koszar które znajdowały się tuż obok. Gdy z rozkazu Mikołaja I zaczęto budowę cytadeli po upadku powstania listopadowego, pawilon zamieniono na więzienie śledcze. Tu więziono i badano podejrzanych o spiskowanie przeciwko władzy rosyjskiej. Środek pawilonu to korytarz, po bokach którego ciągnęły się cele. Po jednej stronie wieloosobowe, po drugiej - jednoosobowe. W mniejszych salach trzymano ważnych więźniów. Więzieni tu byli m. in. Romuald Traugutt, ks. Ściegienny, Roman Dmowski i Józef Piłsudski.

Dziś w X Pawilonie mieści się oddział Muzeum Niepodległości. Gromadzi eksponaty związane z carskimi represjami. Można w nim zobaczyć cele więzienne.

Brama Bielańska

neogotyckie ozdoby bramy Bielańskiej

od środka spotkamy się ze stylem egipskim

Brama Bielańska od wewnątrz cytadeli jest zbudowana w stylu egipskim, z charakterystycznymi kolumnami niczym ze starożytnych świątyń nad Nilem. Od zewnątrz zaś jest neogotycka - przypomina bramę średniowiecznego zamczyska. Do jej muru z czerwonej cegły przytwierdzono militarne dekoracje w formie skrzyżowanych halabard z tarczami.

Ślady pomocy dla powstania warszawskiego

upamiętnienie żołnierzy WP

tablica

Od strony Wisłostrady nieopodal Cytadeli znajduje się kamienna płyta ku czci żołnierzy II Dywizji Piechoty I Armii Wojska Polskiego, którzy podczas Powstania Warszawskiego od 17 do 23 września 1944 r. dokonali w tym miejscu nieudanego desantu z Pragi na Żoliborz. Chcieli pomóc powstaniu ponieśli ogromne straty. A sowiecka armia czekała patrząc na płonącą Warszawę.

Mur Carnota w Cytadeli warszawskiej

mur Carnota

Mur Carnota – ceglany mur obronny ze strzelnicami, lokalizowany na stoku wału obronnego lub u jego podnóża. W murze mogły znajdować się strzelnice dla broni ręcznej. Zadaniem muru Carnota było utrudnienie przeciwnikowi pokonania rowu.

Cytadela Warszawska

brama od ul. Jeziorańskiego

"oficjalna" brama Dowództwa Wojsk Lądowych

Jak przystało na budowlę o charakterze wojskowym obecnie część twierdzy wciąż pozostaje w posiadaniu Wojska Polskiego, aczkolwiek na jej terenie działa również szereg instytucji całkowicie cywilnych, dzierżawiących pomieszczenia od wojska i muzealnych. Obecnie na Cytadeli mieści się Dowództwo Wojsk Lądowych.

Pierwszy bastion Cytadelii

kaponiera pierwszego bastionu

Cytadela Warszawska (w czasie zaboru Cytadela Aleksandrowska) - twierdza rosyjska zbudowana na rozkaz cara Mikołaja, po upadku powstania listopadowego, z zamysłem kontroli nad miastem, będącym ośrodkiem polskiego ruchu niepodległościowego. Pełniła także rolę więzienia śledczego oraz miejsca straceń działaczy narodowych i rewolucjonistów.

Fort Traugutta

Fort Traugutta to pierwotnie fort Aleksieja to jeden z fortów Cytadeli Aleksandrowskiej, stanowiącej trzon Twierdzy Warszawa. Fort Aleksieja został wzniesiony w latach 1849-1851 i znacząco rozbudowany w latach 1864-1874. Początkowo fort składał się z dużej, ceglanej działobitni. W czasie modernizacji uzupełniono go o umocnienie ceglano-ziemne w formie lunety (dzieła o dwóch czołach, z otwartą szyją). Otaczała je sucha fosa broniona przez kaponiery. Cytadela spełniała głównie funkcje więzienne, mając niewielkie możliwości rzeczywistej obrony miasta z w powodu swojego umiejscowienia i konstrukcji. Z tego powodu bardzo szybko przystąpiono do budowy kolejnych umocnień, wysuniętych przed narys Cytadeli. Obecnie fort znajduje się na terenie parku sportowego im. Kusocińskiego. Jest jedynym z umocnień wokół Cytadeli, które zachowało części swojego układu ziemnego.

Fort Siergieja (Sokolnickiego)

Fort Siergieja ("Sokolnickiego") - to jeden z fortów Cytadeli Aleksandrowskiej, stanowiącej trzon Twierdzy Warszawa. Wzniesiona w ogólnym zrębie w latach trzydziestych i czterdziestych XIX wieku Cytadela spełniała głównie funkcje więzienne i policyjne, mając niewielkie możliwości rzeczywistej obrony miasta z powodu swojego umiejscowienia i konstrukcji. Fort Siergieja był jednym z sześciu dzieł, jakimi w połowie XIX wieku uzupełniono lewobrzeżną część Cytadeli Aleksandrowskiej w Warszawie. Fort wzniesiono w latach 1849-1851 oraz rozbudowano w latach 1864-1874. Pierwotnie wzniesiono dużą, ceglaną działobitnię z suchą fosą. W okresie późniejszym fort uzupełniono umocnieniem ziemnym o narysie lunety (dzieło z dwoma czołami i otwartą szyją). Umocnienie było wysunięte przed obrys Cytadeli o 500 metrów.
W okresie międzywojennym obszar i niektóre elementy fortu zostały włączone w skład Parku Żeromskiego. Można je, na czele z działobitnią, oglądać do dnia dzisiejszego. Nie zachował się w całości oryginalny układ ziemny. Jego pozostałości wkomponowano w układ parku.
Jak podaje znajdująca się przy bramie tablica, w czasie Powstania Warszawskiego znajdował się w nim szpital.