sobota, 28 stycznia 2012

Pomnik Stefana Starzyńskiego

Pomnik Stefana Starzyńskiego na Placu Bankowym jest dziełem rzeźbiarza Andrzeja Renesa (1993).
Został ustawiony po wschodniej stronie placu  przed Błękitnym Wieżowcem. Pomnik został odlany z brązu i ustawiony na granitowym cokole. Przedstawiać postać prezydenta miasta Starzyńskiego pochylającego się nad mapą miasta Warszawy.

środa, 25 stycznia 2012

Pałac Paca – Radziwiłłów

Pałac Paca – Radziwiłłów  (Miodowa 15) – obecnie siedziba ministerstwa zdrowia.  Budynek w stylu barokowym jest utworzony na planie kwadratu, w narożnikach posiada cztery pawilony (Tylman z Gameren). Przed pałacem znajduje się brama o półkolistym kształcie i pawilony (w stylu klasycystycznym – Henryk Marconi).
Historia:
1691-97 - dla księcia Dominika Mikołaja Radziwiłła – projektu Tylmana z Gameren
Do początku XIX wieku był własnością rodziny Radziwiłłów.
1762-75 – dzierżawa Michała Czartoryskiego, król Staś często go odwiedza i 3 listopada 1771 zostaje porwany przez konfederatów barskich
W 1794 roku, w czasie insurekcji kościuszkowskiej częściowo zniszczony,
w latach 1807-1809 okupacji pruskiej, znajdował się w nim teatr, później koszary wojskowe i lazaret.
W 1825 roku nowy właściciel generał Ludwik Michał Pac, przebudowa w stylu klasycystycznym na podstawie projektu Henryka Marconiego (zwłaszcza wjazdowa brama). Ludwik Pac sprowadził Henryka Marconiego z Włoch około 1822 r. We wnętrzach m.in. Salę Mauretańska i Gotycka: bogate wyposażenie, meble, obrazów, należała kolekcja starożytnych rzymskich rzeźb (z Rzymu i Pompei).
W bramie fryz dłuta Ludwika Kauffmana przedstawiający konsula Tytusa Quintusa Flaminiusa ogłaszającego na igrzyskach w Koryncie wolność dla miast greckich. Jest to jedna z najlepszych klasycystycznych rzeźb w Warszawie.
W lutym 1829 r. w jednej z oficyn pałacowych zamieszkał przez 5 miesięcy Juliusz Słowacki potem na Elektoralną
 W 1835 roku, za udział generała w powstaniu listopadowym, jego majątek został skonfiskowany.
W latach 1848-1875 budynek był siedzibą Rządu Gubernialnego,
fryz Kauffamana
w latach 1875-1939 Sądu Okręgowego (głośny proces w 1890 o zabójstwo aktorki warszawskiej Marii Wisnowskiej przez oficera huzarów, Aleksandra Barteniewa;  w 1922 r. proces Eligiusza Niewiadomskiego, zabójcy prezydenta Gabriela Narutowicza, w 1931 r. – proces brzeski) Licytacja kamienicy Tomasza Łęckiego, z powieści Bolesława Prusa „Lalka”, odbywa się na sali sądowej pałacu Paca (Gmach Sądu Okręgowego).

Pałac poważnie ucierpiał podczas II wojny światowej.
Podczas powstania warszawskiego fryzowi godzinami przyglądał się Miron Białoszewski, ukrywający się z bliskimi w piwnicach pałacu Chodkiewiczów, po przeciwnej stronie ulicy („Pamiętnik z powstania warszawskiego”).
Został odbudowany w latach 1947-1951, elewacja od strony dziedzińca została odtworzona według pierwotnego projektu Henryka Marconiego natomiast elewacja ogrodowa według trochę zmodyfikowanego projektu Tylmana z Gameren.

wtorek, 17 stycznia 2012

Pomnik ucieczki z getta


fragment pomnik, dłonie wychodzące z "kanału"
Pomnik Ucieczki z Getta (lub Pomnik tych, którzy uciekli z getta) znajdujący się przy Prostej 51 przed biurowcem Prosta Center. Upamiętnia wydarzenie z 10 maja 1943 roku, kiedy to poprzez umieszczony w ulicy właz kanałowy wyszła grupa kilkudziesięciu powstańców, którzy uciekli z ogarniętego powstaniem getta warszawskiego. Przez kanały poprowadził około czterdziestoosobową grupę 19-letni Kazik Ratajzer, w której znalazł się m.in. Marek Edelman. Dziewięć osób nie dotarło do wyjścia.
pomnik ucieczki z getta - strzałka wskazuje studzienkę kanalizacyjną przez którą uciekali bojownicy z getta
Pomnik to projekt Konrada i Jana Kucza-Kuczyńskich (konieczność modyfikacji – miał być 6 metrowy kanał) przedstawia tubę o wysokości 1,8 metra (kanał). Wnętrze imituje zejście do kanału wraz ze stopniami, od dołu udekorowane wykonaną z prętów gwiazdą Dawida. W tubie znajdują się odciski dłoni. Brązowy odlew tuby wykonał Maksymilian Biskupski. Tablice w trzech językach informują o wydarzeniu oraz wymieniające nazwiska osób, które wówczas uciekły. Pomnik odsłonięto go 13 maja 2010 r.

poniedziałek, 16 stycznia 2012

Arsenał Królewski


Arsenał królewski
Arsenał (z niemiecka cekhauz), czyli królewski magazyn broni to wczesnobarokowy, dwukondygnacyjny budynek z rozległym, wewnętrznym dziedzińcem. Wzniesiony w latach 1638-1643 z rozkazu króla Władysława IV. Budową kierowali kolejno dowódcy artylerii Paweł Grodzicki i Krzysztof Arciszewski. Wybudowany niedaleko wałów miejskich, fosa zasilana z rzeczki Nalewki. Przechowywano tu armaty, muszkiety i ołów, a także sprzęt saperski (97 armat). Wielokrotnie przebudowywany: w latach 1752-54, 1779-82, 1817(przez Wilhelma Henryka Mintera), w połowie wieku XIX i 1932-1939 (przez "Biuro Budowlane T. Czosnowski i Ska" – wówczas na ścianie wizerunek króla Władysława i marszałka Piłsudskiego).
Historia:
1655 - splądrowana przez wojska szwedzkie Karola X Gustawa.
1702 - piorun uderzył budynek - wybuch prochu i poważne zniszczenia.
1752-54 - odbudowa, nadająca budynkowi fasadę w stylu saskiego rokoka (charakter pałacowy).
1794 - insurekcja kościuszkowska, oddziały polskie opanowały gmach, a broń rozdano ludności Warszawy
Za Księstwa Warszawskiego utworzono Szkołę Elementarną Artylerii i Saperów (książę Józef Poniatowski).
1830 roku powstańcy listopadowi zdobyli Arsenał po krwawej walce i ponownie broń rozdano Warszawiakom. Po powstaniu listopadowym carskie więzienie, także więzienie po odzyskaniu niepodległości (1935 r.).
26 marca 1943 roku grupa szturmowa „Szarych Szeregów” przeprowadziła akcję odbicia harcmistrza Jana Bytnara ps. „Rudy”.
Podczas Powstania Warszawskiego broniły Arsenału dwie kompanie batalionu Chrobry I, wówczas spłonęło archiwum miasta i kraju.
Po wojnie odrestaurowany i pracownie architektoniczne odbudowy Warszawy.
Od 1958 roku budynek jest siedzibą Państwowego Muzeum Archeologicznego.

sobota, 7 stycznia 2012

piątek, 6 stycznia 2012

Zdrój Królewski (Stanisława Augusta)


Znajdujące się w Parku im. Romualda Traugutta i zwane też Zdrojem Stanisława Augusta źródełko znane było już w XV wieku. Z racji położenia przy Trakcie Zakroczymskim, obecnej ul. Zakroczymskiej, cieszyło się dużym zainteresowaniem, korzystali z niego zarówno podróżni, jak i okoliczni mieszkańcy.

W pierwszej połowie XVIII wieku źródełko otrzymało drewnianą obudowę o konstrukcji wieńcowej, z barokowym, cebulastym hełmem.

W latach 1770–72 zastąpiono ją murowaną studnią. Fundatorem i zleceniodawcą był król Stanisław August, autorem projektu – architekt Jakub Fontana. Wzniesiona wtedy obudowa nosiła cechy wczesnego klasycyzmu; jej elewacje zdobiło pasowe boniowanie, zaś elewację frontową zaopatrzono w parę otworów wejściowych zamkniętych spłaszczonym łukiem. Ponad nimi umieszczono tablicę inskrypcyjną z napisem w języku łacińskim następującej treści: „STANISLAUS AUGUSTUS PROSPICIENDO PUBLICAE SALUBRITATI HUNC FONTEM RESTAURARI JUSSIT. ANNO MDCCLXXI”, co w tłumaczeniu na język polski znaczy: „Stanisław August w trosce o zdrowie publiczne to źródło odnowić polecił w roku 1771”. Ową tablicę wykonał Michał Dollinger, który już wcześniej pracował z Jakubem Fontaną – przy budowie pałacu Potockich w Radzyniu Podlaskim.

            W roku 1832 w związku z budową cytadeli budynek został zasypany, a już w latach 1834–36 prace hydrologiczno-inżynieryjne prowadził przy nim Edward Klopmann, zaś opracowanie nowego wyglądu budowli powierzono Henrykowi Marconiemu.

Nowy wodozbiór otrzymał szatę neogotycką: otwory wejściowe zamknięto ostrołukami, a ściany oblicowano czerwoną, glazurowaną cegiełką. Całość nakrył dach namiotowy, otoczony wazami umieszczonymi na narożach. Oryginalną tablicę z inskrypcją umieszczono wewnątrz, jej nową kopię z tym samym napisem wmurowano na frontonie od strony południowej.

Gruntowny remont zdroju przeprowadzono dopiero w latach 1931–33, autorami projektu byli Stanisław Płoski i Andrzej Węgrzecki. Dodali oni elementy, których wcześniej nie było: naroża ozdobiło pasowe boniowanie, zaś dach zwieńczyła krenelażowa attyka. Tę formę utrzymał remont przeprowadzony w roku 1959, zrezygnowano wtedy z rekonstrukcji niezachowanego dachu namiotowego.

poniedziałek, 2 stycznia 2012

Fort Traugutta

Fort Traugutta to pierwotnie fort Aleksieja to jeden z fortów Cytadeli Aleksandrowskiej, stanowiącej trzon Twierdzy Warszawa. Fort Aleksieja został wzniesiony w latach 1849-1851 i znacząco rozbudowany w latach 1864-1874. Początkowo fort składał się z dużej, ceglanej działobitni. W czasie modernizacji uzupełniono go o umocnienie ceglano-ziemne w formie lunety (dzieła o dwóch czołach, z otwartą szyją). Otaczała je sucha fosa broniona przez kaponiery. Cytadela spełniała głównie funkcje więzienne, mając niewielkie możliwości rzeczywistej obrony miasta z w powodu swojego umiejscowienia i konstrukcji. Z tego powodu bardzo szybko przystąpiono do budowy kolejnych umocnień, wysuniętych przed narys Cytadeli. Obecnie fort znajduje się na terenie parku sportowego im. Kusocińskiego. Jest jedynym z umocnień wokół Cytadeli, które zachowało części swojego układu ziemnego.